Bert Claes
De autominnende wereld is in rouw, want één van zijn meest toonaangevende designers is niet meer. Marcello Gandini verliet ons drie weken geleden op 85-jarige leeftijd, en dat kunnen we uiteraard niet onopgemerkt voorbij laten gaan. De Turijner was verantwoordelijk voor enkele van de meest memorabele designs uit de auto industrie, en zijn nalatenschap is bij gevolg indrukwekkend.
De vooruitstrevende ontwerpen van Marcello Gandini waren dikwijls radicaal, maar ook toonaangevend. Zijn wigvormen horen vijftig jaar na datum nog steeds bij de meest besproken designs uit de automobielgeschiedenis. Hoewel ze het niet allemaal tot productie hebben geschopt, waren ook de concepts vaak memorabel genoeg om tot absolute designklassiekers uit te groeien. We hadden natuurlijk kort na zijn overlijden een overzicht kunnen tonen met foto’s van zijn meest bekende ontwerpen, maar zeg nu zelf: welke betere manier bestaat er om een designer te eren, dan enkele van zijn meest memorabele creaties zelf neer te pennen?
Dat kost natuurlijk wel wat tijd, en zodoende kon dit overzicht nog niet eerder gepresenteerd worden. Ik besloot vijf van mijn persoonlijke favorieten uit Marcello Gandini’s portfolio met een BIC-pen, soft-pastels en kleurpotloden op 200 gram’s A4 te pennen. Allemaal in dezelfde hoek, allemaal in dezelfde stijl. De keuze viel niet altijd op de meeste voor de hand liggende wagens, al haalden een aantal usual suspects toch ook de selectie.
Lamborghini Miura (1966-1973)
In 1963 benaderde Marcello Gandini het ontwerpbureau Bertone, maar Giorgetto Giugiaro (de toenmalig hoofdontwerper) was niet akkoord met zijn aanwerving. In 1965 verliet Giugiaro het bedrijf, en kreeg Gandini zijn kans. Als 27-jarige hoofdontwerper bij Bertone, kreeg Gandini de taak om Giorgetto Giugiaro’s aanzet voor een nieuwe productie sportwagen verder te zetten. Met een dwars geplaatste midden motor, een bodemvrijheid van 130 mm en een hoogte van slechts 1055 mm, was het resultaat bijzonder radicaal voor zijn tijd. De auto werd Miura gedoopt, naar een Spaans stierenras gefokt voor het stierenvechten. De Miura wordt algemeen beschouwd als de eerste echte productie supercar, en is voor velen de mooiste auto die ooit gebouwd werd.
Alfa Romeo Carabo (1968)
Voor 1968 werd een samenwerking tussen Alfa Romeo en Bertone op poten gezet, om een stijlstudie te maken op basis van de 33 Stradale. Marcello Gandini pende een messcherp concept neer, dat compleet dwars stond op de golvende en elegante lijnen van de 33 Stradale. Het chassis met midden motor leende zich voor een ultra-laag profiel, met een scherpe neus die overliep in een zeer lage schouderlijn. De Carabo wordt aanschouwd als de eerste echt “wig”, compleet met de wel gekende schaardeuren. De félgroene Carabo (genoemd naar een metallic groene kever) geraakte niet voorbij het concept stadium, maar de wagen zette wel de toon voor de wedge-stroming in auto design. Het volledig functionele concept staat tentoongesteld in het Museo Storico Alfa Romeo in Arese.
Lancia Stratos Zero (1970)
De wedge-vorm werd geperfectioneerd toen Bertone de opdracht kreeg om een concept car te tekenen op basis van een Lancia Fulvia HF1600 rallywagen. Gandini haalde zijn inspiratie in de lucht- en ruimtevaart, nét op het moment dat de jet-age en space-race op hun hoogtepunt waren. Het ultra-futuristische prototype leek zo weggelopen uit een science-fiction film. De fiberglass body was zodanig laag (slechts 84cm op het hoogste punt), dat de bestuurder via de voorruit en een wegklapbare stuurkolom moest instappen. Uiteraard was de Zero veel te extreem voor serieproductie, maar het bezorgde Lancia de nodige publiciteit. Het is een kwestie van persoonlijke smaak, maar de Stratos Zero moet voor mij zowat Gandini’s meesterwerk zijn. Het wigvorm-concept kent hier een nooit eerder geziene puurheid. De Zero is een rijdend design-object, en je mag dat letterlijk nemen. De wagen was volledig functioneel, en wordt tot de dag van vandaag in rijdende toestand onderhouden.
Lamborghini Countach (1974-1990)
De extreme lijnen van Gandini’s wedge-concepts waren visueel allemaal bijzonder indrukwekkend, maar op praktisch vlak waren ze een ramp. Nadat de Lancia Stratos Zero flink hertekend werd voor productie, kreeg Gandini bij Lamborghini wel de kans om zijn wigvorm ongecensureerd naar de showrooms te brengen. Uiteraard moesten er nog steeds toegevingen gedaan worden, maar het praktische aspect speelde bij Lamborghini een kleinere rol. Om de lage wigvorm te behouden, maar toch ietwat veerweg te voorzien, moest de productiewagen hoger op zijn poten gezet worden. Voor de rest bleef het extreme concept vrijwel behouden, inclusief schaardeuren, klaplichten en Gandini’s typerende kink in de achterste wielopening. De Countach ging de geschiedenis in als één van de meest onpraktische auto’s ooit, maar shopte het desondanks tot absoluut supercar-icoon.
Maserati Chubasco (1990)
Eind jaren ’80 werd Marcello Gandini door Maserati benaderd, om een nieuwe supercar te ontwerpen die het vlaggenschip van het merk moest worden. Om dit te verwezelijken, werd alles uit de kast getrokken op vlak van aerodynamica. De inkomende lucht werd via de neus naar uitlaten in de zijpontons en de achterbumper gekanaliseerd. De vlakke vloer en beperkte bodemspeling gaf de wagen (op papier) indrukkende downforce cijfers, toch zeker voor een productiewagen. Tot productie zou het echter nooit komen, want de Chubasco bleek te duur om in serie te bouwen. De lijnen van de wagen gingen wel niet helemaal verloren, want Gandini’s concept van de Bugatti EB110 is duidelijk gebaseerd op dat van de Chubasco. Helaas schopte Gandini’s kink in de achterste wielopening het niet tot de EB110. Zonde.